Ιστορία της Πόλης - Τοπικές Κοινότητες

ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

Η Ιστορία του χωριού ξεκινάει από την εποχή που ιδρύθηκαν οι πρώτοι ανθρώπινοι οικισμοί, η παλιά ονομασία του χωρίου ήταν «Τράπιστα» . Οι κάτοικοι του χωριού έζησαν πολύ δύσκολα χρόνια κάτω από τον Τουρκικό ζυγό και επαναστάτησαν πολλές φορές κατά αυτού, με αποτέλεσμα να καίγεται συχνά και να χτίζετε ξανά πάντα σε διαφορετική τοποθεσία.
Το Δημοτικό Διαμέρισμα του Αγίου Χριστοφόρου είναι χτισμένο στην πλαγιά του Βερμίου σε υψόμετρο 670 μέτρων.
Η ιστορία του αρχίζει από την εποχή που ιδρύθηκαν οι πρώτοι ανθρώπινοι οικισμοί, οι οποίοι όταν αργότερα ενώθηκαν, αποτέλεσαν την ισχυρότατη φυλή των Εορδών. Από αυτή κατάγονται ικανότατοι στρατηγοί του Μ. Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με τον Αρριανό, τον ιστορικό που κατέγραψε την πορεία του Αλεξάνδρου όταν το 336 π.χ. οι Θηβαίοι επαναστάτησαν κατά των Μακεδόνων, ο Μ. Αλέξανδρος πέρασε με το στρατό του από την Άρνισσα (Πύργοι), την Ελιμιωτίδα (Πτολεμαΐδα) και στρατοπέδευσε στην Τρέπιστα σημερινός Άγιος Χριστόφορος. Αυτή είναι η πρώτη μαρτυρία που αφορά την ύπαρξη του.
Για αιώνες πολλούς δεν βρέθηκαν μαρτυρίες ιστορικές και ξαναβρίσκουμε ιστορικές πηγές από τη Βυζαντινή πλέον εποχή. Στη διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ο Άγιος Χριστόφορος ονομαζόταν Παναγία, αριθμούσε 10.000 περίπου κατοίκους και είχε 22 Χριστιανικούς ναούς. Η πόλη αποτελούσε συγκοινωνιακό κόμβο και συνέδεε το μοναστήρι της Γιουγκοσλαβίας με την Κοζάνη. Οι Βούλγαροι έκαναν την εποχή αυτή συνεχείς επιδρομές στη Δυτική Μακεδονία και σε μια από αυτές κατέκτησαν την πλούσια κωμόπολη, την Παναγία λόγω της σπουδαίας γεωγραφικής της θέσης. Μάλιστα άλλαξαν το Χριστιανικό της όνομα και την ονόμασαν Πρέτσιστα, που είναι Σλαβική λέξη και σημαίνει Αγία Τριάδα.
O Βασίλειος ο Β' ο Βουλγαροκτόνος στην προσπάθειά του να καθαρίσει την περιοχή αυτή από τους Βούλγαρους χάρισε την ελευθερία και στην περιοχή. Η πόλη ξανάζησε χρόνια προόδου έως ότου έπεσε ξανά στα χέρια άλλων κατακτητών πιο αιμοβόρων, των Τούρκων. Στην πόλη της Παναγίας υπήρχε και ένα μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Χριστόφορο. Σύμφωνα με έναν θρύλο η εικόνα της Παναγίας μετά την μεγάλη καταστροφή της πόλης δάκρυσε. Τα δάκρυα της που έπεσαν καυτά αποτυπώθηκαν ανάγλυφα στο πλακόστρωτο δάπεδο της εκκλησίας. Η μακρόχρονη Τούρκικη δουλεία σάρωσε το μοναστήρι καθώς επίσης και τις άλλες εκκλησίες. Αλλά η μεγάλη πλάκα του δαπέδου με τα δάκρυα της Παναγίας έμεινε στην επιφάνεια. Οι κάτοικοι φύλαξαν την πλάκα αυτή σαν θαυματουργή. Έτσι ο υπόδουλος Ελληνισμός προσκυνώντας την έπαιρνε θάρρος και δύναμη για να αντέξει τις ταλαιπωρίες και τις καταπιέσεις.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής η ζωή των Χριστιανών ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Οι κάτοικοι επαναστάτησαν πολλές φορές κατά του Τούρκικου ζυγού με αποτέλεσμα να καίγεται συχνά το χωριό και να ξαναχτίζεται κάθε φορά σε διαφορετική τοποθεσία. Μάλιστα υπάρχει και η μαρτυρία που λέει τα εξής : οι Τούρκοι για να καθυποτάξουν τους κατοίκους του χωριού είχαν φέρει από το Ικόνιο έποικους, τους γνωστούς ως «Κονιάρους» και τους εγκατέστησαν στην περιοχή. Λόγω της ύπαρξης των Τούρκων χτίστηκε ένα τζαμί που αργότερα καταστράφηκε. Οι έποικοι αυτοί δεν επέτρεπαν στους Χριστιανούς να εκτελούν ούτε τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, με αποτέλεσμα να μην έχουν ούτε εκκλησίες.
Οι ντόπιοι κάτοικοι αποφάσισαν να χτίσουν μια δική τους εκκλησία και κάθε βράδυ σχημάτιζαν μια ανθρώπινη αλυσίδα για να μεταφέρουν τις πέτρες και τα υλικά που χρειάζονταν για την ανοικοδόμηση του ναού. Με κόπους και θυσίες έχτιζαν την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Δυστυχώς όμως οι Τούρκοι την ημέρα γκρέμιζαν και ποδοπατούσαν το ναό. Από το 1904 έως το 1911 περίπου κράτησε το χτίσιμο του ναού και επειδή οι ντόπιοι κάτοικοι αγανάκτησαν, εξεγέρθηκαν εναντίον των Τούρκων και δένοντας πολλούς από αυτούς με σχοινιά τους έσυραν ως το ποτάμι όπου και τους έσφαξαν. Αποτέλεσμα της ανταρσίας αυτής ήταν να καεί το χωριό και να ξανακτιστεί.
Το 1922 με την ανταλλαγή του πληθυσμού οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το χωριό και έφυγαν ήσυχα με τα φορτωμένα κάρα τους. Με την απελευθέρωση οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. O αριθμός τους όμως είχε μειωθεί κατά πολύ και το χωριό αριθμούσε γύρω στους 500 κατοίκους μόνο.
Το 1923 μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στο χωριό πολλοί πρόσφυγες οι οποίοι έζησαν ειρηνικά με τους ντόπιους κατοίκους. Μάλιστα το 1928 το χωριό με βασιλικό διάταγμα μετονομάστηκε σε Άγιο Χριστόφορο.
Στις 6 Απριλίου το 1941 οι Γερμανοί κυρίεψαν το χωριό. Αρχίζει μια νέα και δύσκολη εποχή. Πολλοί από τους κατοίκους κατέφυγαν στο Βέρμιο. Τα συχνά προβλήματα που δημιουργούσαν οι κάτοικοι στους Γερμανούς, καθώς επίσης και το κρύψιμο των ανταρτών είχαν ως αποτέλεσμα να καεί το χωριό κατά τα μέσα Σεπτεμβρίου του 1944, δηλαδή λίγο καιρό πριν την απελευθέρωση του. Το απόσπασμα ήρθε από τα Κομνηνά με πλούσιο οπλισμό και εκείνο που κάηκε ολοσχερώς ήταν το σχολείο.
Σήμερα ο Άγιος Χριστόφορος έχει 800 περίπου κατοίκους. Λίγοι απ' αυτούς ασχολούνται με τη γεωργία και οι περισσότεροι εργάζονται στα εργοστάσια της ΔΕΗ. Το σημερινό χωριό που οφείλει το όνομά του στο κατεστραμμένο μοναστήρι αποτελεί την έδρα του νεοσύστατου Δήμου Αγίας Παρασκευής.
Στο κεντρικό πάρκο υπάρχει το μνημείο των πεσόντων υπέρ της πατρίδας με το επιτύμβιο:
«Ξεψύχησε ; όχι ψέματα ποτέ δεν ξεψυχάει όποιος για την πατρίδα του με πίστη πολεμάει»

Απέναντι βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίου Χριστόφορου που άρχισε να χτίζεται από το 1971 και σήμερα γίνεται η αγιογράφησή του. Είναι ο πολιούχος άγιος και γιορτάζεται πανηγυρικά κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου. Λίγο πιο μακριά από τον οικισμό υπήρχε μια ιαματική πηγή και η πίστη του λαού ότι το νερό της γιατρεύει οδήγησε τους κατοίκους στο χτίσιμο ενός ναού το 1939 αφιερωμένο στη Ζωοδόχο πηγή. Αργότερα η εκκλησία αφιερώθηκε στην Αγία Παρασκευή αλλά η θρησκευτική πανήγυρης εξακολουθεί και γίνεται την Παρασκευή μετά το Πάσχα.

Το Δ.Δ. του Αγίου Χριστόφορου διαθέτει ένα πολιτιστικό σύλλογο με την επωνυμία Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος δημιουργήθηκε το 1993 και αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα. Στα πλαίσια του συλλόγου λειτουργούν 3 χορευτικά τμήματα: μικρών - εφήβων - μεγάλων ενώ οι δράσεις του μπορούν να συνοψιστούν στις εξής:
1. Δενδροφυτεύσεις
2. Παρουσίαση παραδοσιακών χορών σε γιορτές
3. Θεατρικά μονόπρακτα
4. Βραβεύσεις αριστούχων μαθητών
5. Μουσικές συναυλίες
6. Συμμετοχή σε εκδηλώσεις άλλων Δήμων κ΄ Κοινοτήτων
7. Συμμετοχή των μελών σε έρανο
8. Διοργάνωση εκδρομών - επισκέψεις σε μουσεία
9. Εκθέσεις φωτογραφίας (ανέκδοτο υλικό)
10. Διοργάνωση διαλέξεων με επίκαιρα θέματα
11. Έκθεση κατασκευών των μαθητών

Παρέλαση σε εθνικές και τοπικές επετείους με παραδοσιακές φορεσιές

Δημογραφικά στοιχεία:

O πληθυσμός του Δ.Δ. Αγίου Χριστοφόρου από το 1920 έως το 1991:

1920 ............................ 581
1928............................. 704
1940............................. 936
1951............................. 835
1961............................. 909
1971............................. 838
1981............................. 928
1991............................. 794
2001............................. 810

Στο Δ.Δ. Αγίου Χριστοφόρου έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα τα οποία μαρτυρούν την κατοίκηση από αρχαιοτάτων χρόνων.

Τάφοι του πρώτου μισού 4ου αιώνα μ.Χ. λακκοειδής, με κτερίσματα (ερυθρόμορφο ψαροπινάκιο, δύο χάλκινες κανθαροειδείς κύλικες, τοξωτή πόρπη και πρόχους από το ίδιο υλικό)
Τμήμα ανάγλυφης στήλης 2ου αιώνα μ.Χ. στην οποία σώζεται κεφαλή ανδρικής μορφής με την επιγραφή κάτω από την αετωματική στήλη: «Αλέξανδρος Πατέως»
Μαρμάρινη επιτύμβια ανάγλυφη στήλη α΄ μισού 3ου αιώνα μ.Χ. με παράσταση ιππέα γενειοφόρου και μιας μανδηλοφορούσας γυναίκας αντίκρυ του. Επιγραφή κάτω από την παράσταση σε τρεις στίχους γράφει:
«Κλεοπάτρα τω γλυκυτά τω ανδρί Βαβυλών και εαυτή μνείαν χάριν.