ΕΡΜΑΚΙΑ
«ΓαντζωμÝνη στους πρüποδες του Βερμßου η ΕρμακιÜ δßνει τα πρþτα επßσημα σημεßα ζωÞς μÝσα απü τουρκικÜ χειρüγραφα το δÝκατο πÝμπτο αιþνα.
Τρßα τÝσσερα χιλιüμετρα μακριÜ απü την ΕρμακιÜ υπÜρχει Αρχαßος οικισμüς, μια Αρχαßα πüλη üπως αποδεικνýεται απü το οικοδομικü υλικü που χρησιμοποιοýσαν για τις ανÜγκες τους οι κÜτοικοι του χωριοý, τα διÜφορα χρυσÜ μÝταλλα που βρÝθηκαν σ' αυτüν, το νεκροταφεßο του κ.λπ.
ΚοντÜ στον οικισμü αυτü, σýμφωνα με τους Ερμακιþτικους θρýλους, εγκαταστÜθηκαν τραυματßες πολÝμου και κτηνοτρüφοι με πρüβατα με στüχο να μετακινηθοýν αργüτερα στη διπλανÞ πüλη, κÜτι που αρχικÜ δεν το κατÜφεραν.
Απü την πüλη αυτÞ στη διÜρκεια των Σταυροφοριþν, μονÜδα Σταυροφüρων Ýφυγε για την Κωνσταντινοýπολη και στη θÝση τους, απü τη γειτονικÞ τοποθεσßα «Μπρβα» στους πρüποδες του βουνοý, Þρθαν οι πρþτοι σýγχρονοι Ερμακιþτες.
Oι Ερμακιþτες ονüμασαν το νÝο οικισμü τους «ΝÝα Πüλη» για να τον διαχωρßσουν πληθυσμιακÜ, πολιτιστικÜ, κοινωνικÜ, γλωσσικÜ απü το προηγοýμενο.
Στα τÝλη του 15ου αιþνα και στις αρχÝς του 16ου για τις ανÜγκες του Φεουδαρχικοý συστÞματος, σε μια καταγραφÞ κατακτημÝνων εδαφþν και ιδιοκτησιþν αναφÝρεται σαν Φραγκüτσι Þ Χρανκüφτσι.
Το 1664 στη σημερινÞ ΕρμακιÜ υπÜρχει καταγραφÞ Ýντονου Μουσουλμανικοý στοιχεßου, γεγονüς που φανερþνει üτι εγκατÜσταση Τοýρκων στο χωριü εßναι πια γεγονüς.
Το 1820 η ΕρμακιÜ αναφÝρεται σαν τσιφλßκι του ΑλÞ ΠασÜ.
Το 1822 η συμμετοχÞ του χωριοý στο Ναουσαúκü ξεσηκωμü πληρþνεται με την καταστροφÞ του απü την πλευρÜ των νικητþν Τοýρκων.
Το 1874 κατασκευÜστηκε η εκκλησßα του Αγßου Αθανασßου και στην ßδια εποχÞ το κατεστραμμÝνο σÞμερα ΜοναστÞρι του ΠροφÞτη Ηλßα.
ΧÜρη στην ανÜπτυξη της κτηνοτροφßας η ΕρμακιÜ πλουτßζει και μεταβÜλλεται σε Ýνα «κεφαλοχþρι» δýο χιλιÜδων ανθρþπων, με βιοτεχνßες - οικοτεχνßες, προúüν της εξÝλιξης των μÝσων παραγωγÞς
Η ΕρμακιÜ των επιβλητικþν , γοητευτικþν αγροτüσπιτων γνωρßζει τα πρþτα σημÜδια παρακμÞς με τη βαθμιαßα πτþση της κτηνοτροφßας σε üλη τη διÜρκεια του μεσοπολÝμου.
Η χριστιανικÞ πßστη των παλιþν Ερμακιωτþν Ýφτανε σε υπερφυσικü βαθμü και τα τÝσσερα παρεκκλÞσια του χωριοý, ο ΠροφÞτης Ηλßας, ο ¶γιος ΜηνÜς, η Αγßα ΠαρασκευÞ και ο ¶γιος Νικüλαος κÜλυπταν τα τÝσσερα σημεßα του ορßζοντα ενþ στη μÝση βρßσκονταν ο ¶γιος ΑθανÜσιος, στον οποßο οι γυναßκες Ýκαναν τÜμα για να τις βοηθÞσει να γεννÞσουν.
Η ΕρμακιÜ χαρακτηριζüταν απü την ýπαρξη πολλþν ηθþν και εθßμων απü τα οποßα τα πιο σημαντικÜ εßναι:
Η μεταμφßεση σε καρναβÜλια, την παραμονÞ της ΠρωτοχρονιÜς χρησιμοποιþντας κουρÝλια, παλιüρουχα αλλÜ κυρßως την πατροπαρÜδοτη φουστανÝλλα. Τüτε Üναβαν φωτιÝς σε κÜθε γειτονιÜ ενþ στην κεντρικÞ πλατεßα γßνονταν ταυτüχρονα λαúκüς χορüς.
Στον αγιασμü των Φþτων γßνονταν πλειστηριασμüς ποιος θα κρατÞσει το σταυρü της Εκκλησßας μÝχρι το ρÝμα üπου το ρßχνανε και βουτοýσανε τα εικονßσματα
Στις ΑποκριÝς ανÜβανε φωτιÝς και χορεýανε γýρω απü αυτÝς και το ΠÜσχα γιορτÜζανε ολüκληρο το τριÞμερο με χοροýς στην πλατεßα του χωριοý
Τον Ιοýνιο του Αγßου ΓιÜννη του Κλεßδωνα τα κορßτσια μÜζευαν λουλοýδια για να φýγουν τα φßδια.
Για να προφυλÜγονται απü τους καλικÜντζαρους και τις αρρþστιες οι παλιüτεροι εßχαν τη συνÞθεια να σχηματßζουν στις πüρτες τους σταυροýς απü το αßμα των χοßρων που σφÜζονταν την παραμονÞ των ΧριστουγÝννων.
Παλαιüτεροι Ερμακιþτες θεωροýσανε αγιασμü το νερü του Σπηλαßου του χωρ&uota;οý και γι' αυτü το σκοπü πÞγαιναν εκεß τρεις φορÝς το μÞνα ΜÜιο για να πλýνουν το πρüσωπü τους με τον «αγιασμü».
Η σýγχρονη ονομασßα της οφεßλεται στην τοποθεσßα της (προφυλαγμÝνη απü επιδρομεßς) αλλÜ και στο πετρþδες Ýδαφüς της περιοχÞς.
¸ρμαξ = σωρüς λßθων, ¶ρμακας και ¸ρυμα = τüπος, οχυρüς, προφυλακτÞριο.
ΔημογραφικÜ στοιχεßα:
O πληθυσμüς του Δ.Δ. ΕρμακιÜς απü το 1920 Ýως το 1991:
1920........................... 1108
1928........................... 1225
1940........................... 1735
1951.......................... 592
1961.......................... 667
1971.......................... 581
1981.......................... 593
1991.......................... 492
2001.......................... 436
Υπü ΚατασκευÞ.
