Ιστορία της Πόλης - Τοπικές Κοινότητες

ΠΥΡΓΟΙ

Οι Πύργοι Εορδαίας βρίσκονται στους δυτικούς πρόποδες της οροσειράς Βερμίου. Το παλαιό όνομα των Πύργων, γνωστό και στα γύρω χωριά και πόλεις της επαρχίας Εορδαίας του νομού Κοζάνης ήταν Κατράνιτσα ή Καστράνισσα (Κάστρο της Άρνισσας). Δεσπόζει στο κέντρο μιας κοιλάδας, υποχρεωτικής διάβασης από το υψίπεδο Εορδαίας - Πτολεμαΐδας (Καϊλαρίων) προς Έδεσσα - Γιαννιτσά - Θεσσαλονίκης. Ανατολικά συνορεύει με την οροσειρά Βερμίου, βόρεια με την λίμνη Βεγορίτιδα (Οστρόβου), μαζί με την επιβλητική οροσειρά του Βόρα (Καϊμακτσαλάν) και δυτικά με την οροσειρά Μαυροπούλι (Κάρακους). Η απόσταση των Πύργων από την Αθήνα είναι 530χλμ., από την Θεσσαλονίκη 130χλμ.

Ιστορικά Στοιχεία

Ως μεγάλο κεφαλοχώρι, οι Πύργοι έχουν Ιστορία από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους. Από τους Πύργους ήταν ο θρυλικός κλέφτης Γούτας που έδρασε γύρω στο 1740 και επικεφαλής 300 κλεφταρματολών δρούσε σε όλη την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία με ορμητήριο το Βέρμιο. Συνελήφθη το 1747 στη Βέροια. Το 1737 γεννήθηκε στους Πύργους ο μεγαλέμπορος της Βιέννης και συνεργάτης του Ρήγα Φεραίου, Χρήστος Μάνος, γενάρχης της οικογενείας Χρηστομάνου[2]. Κατά την επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι των Πύργων ξεσηκώθηκαν και το Μάρτιο του 1822, 150 αγωνιστές υπό τον Μπλατσιώτη οπλαρχηγό Καραμήτσο, εξόντωσαν μεγάλες Οθωμανικές δυνάμεις στην περιοχή. Από τους Πύργους κατάγονταν επίσης ο καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δαμιανός Γεωργίου Δράσκας και ο Ιωάννης Καραμάτας (1864-1913), σημαντικός παράγοντας της Ελληνικής παροικίας του Σεμλίνου (Ζεμούν) και ιδρυτής του πρώτου Ελληνικού τυπογραφείου της Σερβίας (εγγονός του ήταν ο διακεκριμένος μαθηματικός του 20ου αιώνα Γιοβάν Καραμάτα). Στην περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, η κωμόπολη Κατράνιτσα χρησιμοποιούνταν από τα Ελληνικά αντάρτικα σώματα σαν βάση εξόρμησης ενάντια στους κομιτατζήδες και είχε μεταβληθεί σε απόρθητο φυλάκιο. Η Βουλγαρική προπαγάνδα αποπειράθηκε επανειλημμένα να ιδρύσει σχολείο και η εκκλησία να προσχωρήσει στην Βουλγάρικη εξαρχία. Στις 24 Απριλίου του 1944, στους Πύργους, έλαβε χώρα το μεγαλύτερο ολοκαύτωμα Ελλήνων (μετά απ' αυτό των Καλαβρύτων) από τους Γερμανούς ναζιστές και τους Έλληνες συνεργάτες τους. 318 άνδρες, γυναίκες και παιδιά θανατώθηκαν, οι επιζήσαντες υποχρεώθηκαν να περπατήσουν έως την Πτολεμαΐδα και το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς.

Σήμερα

Σήμερα ο πληθυσμός ανέρχεται σε 870 άτομα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, πριν το ολοκαύτωμα των Πύργων από τους Γερμανούς τον Απρίλη του 1944, ο πληθυσμός ανέρχονταν σε 2.500 κατοίκους. Η καταστροφή αυτή αποτελεί και τον κύριο λόγο της δραματικής μείωσης του πληθυσμού του χωριού. Μέσα από το χωριό περνάει το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4 το οποίο συνεχίζοντας στις πλαγιές του Βέρμιου περνάει μπροστά από το νέο καταφύγιο του Ορειβατικού Ομίλου Πύργων στα 1560 μ υψόμετρο στο οποίο μπορεί κάποιος να διανυκτερεύσει, σε συνεννόηση με τον Ορειβατικό Όμιλο. Οι Πύργοι βρίσκονται σε υψόμετρο 700-800 μέτρων. Συνολικά έχουν επιφάνεια 4.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Από αυτά η καλλιεργήσιμη έκταση είναι 1.600 km², εκ των οποίων 5.500 στρέμματα είναι μηλιές και τα υπόλοιπα σιτηρά. Επίσης, έκταση 12,461 km² αποτελεί δασώδη περιοχή. Ο Μακεδονικός τάφος που βρέθηκε λίγο έξω από το χωριό των Πύργων, τα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών φιλοξενούνται στο Αρχ. Μουσείο Κοζάνης. Το κλίμα των Πύργων είναι εύκρατο. Σε τούτο βοηθά και η κοντινή λίμνη Βεγορίτιδας (Οστρόβου - Άρνισσας), της οποίας η επίδραση στη διαμόρφωση του κλίματος είναι σημαντική. Φυσικά, υπάρχουν χειμώνες όπου το κλίμα είναι πολύ βαρύ, οπότε και παγώνουν τα ποτάμια του χωριού. Το βασικό ποτάμι του χωριού είναι ο Ασπροπόταμος που έχει συνεχή ροή αλλά το καλοκαίρι εκτρέπεται στους αγρούς για τις καλλιέργειες. Στα ρέματα και τα ποτάμια που ρέουν γύρω από το χωριό υπάρχουν πέτρινα γεφύρια με πιο σημαντικά το γεφύρι του Γκέλιμος (το γεφύρι της νύφης στα τούρκικα) και του Σάνδρεμος τα οποία αποτελούν μέρος ενός μεγάλου πλακόστρωτου δρόμου που οδηγούσε σε μιά μεγαλύτερη πόλη (πιθανόν στην αρχαία πόλη Εορδαία) με αφετηρία τα ερείπια του Κάστρου των Πύργων. Τα υπόλοιπα, ένα από τα οποία μέσα στο χωριό, έχουν τσιμεντοστρωθεί στο κατάστρωμά τους. Στο χωριό υπάρχουν δύο παλιές εκκλησίες (του 1700), της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Δημητρίου, με παλιές τοιχογραφίες. Οι εκκλησίες αυτές είναι πολλαπλά λεηλατημένες από τους σύγχρονους αρχαιοκάπηλους, με αποτέλεσμα να χαθούν πολύτιμες εικόνες και κειμήλια. Σήμερα αποτελεί τοπική κοινότητα του νέου καλλικρατικού Δήμου Εορδαίας.

Ιστορία της Πόλης - Τοπικές Κοινότητες ΠΥΡΓΟΙ Οι Πύργοι Εορδαίας βρίσκονται στους δυτικούς πρόποδες της οροσειράς Βερμίου. Το παλαιό όνομα των Πύργων, γνωστό και στα γύρω χωριά και πόλεις της επαρχίας Εορδαίας του νομού Κοζάνης ήταν Κατράνιτσα ή Καστράνισσα (Κάστρο της Άρνισσας). Δεσπόζει στο κέντρο μιας κοιλάδας, υποχρεωτικής διάβασης από το υψίπεδο Εορδαίας - Πτολεμαΐδας (Καϊλαρίων) προς Έδεσσα - Γιαννιτσά - Θεσσαλονίκης. Ανατολικά συνορεύει με την οροσειρά Βερμίου, βόρεια με την λίμνη Βεγορίτιδα (Οστρόβου), μαζί με την επιβλητική οροσειρά του Βόρα (Καϊμακτσαλάν) και δυτικά με την οροσειρά Μαυροπούλι (Κάρακους). Η απόσταση των Πύργων από την Αθήνα είναι 530χλμ., από την Θεσσαλονίκη 130χλμ. Ιστορικά Στοιχεία Ως μεγάλο κεφαλοχώρι, οι Πύργοι έχουν Ιστορία από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους. Από τους Πύργους ήταν ο θρυλικός κλέφτης Γούτας που έδρασε γύρω στο 1740 και επικεφαλής 300 κλεφταρματολών δρούσε σε όλη την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία με ορμητήριο το Βέρμιο. Συνελήφθη το 1747 στη Βέροια. Το 1737 γεννήθηκε στους Πύργους ο μεγαλέμπορος της Βιέννης και συνεργάτης του Ρήγα Φεραίου, Χρήστος Μάνος, γενάρχης της οικογενείας Χρηστομάνου[2]. Κατά την επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι των Πύργων ξεσηκώθηκαν και το Μάρτιο του 1822, 150 αγωνιστές υπό τον Μπλατσιώτη οπλαρχηγό Καραμήτσο, εξόντωσαν μεγάλες Οθωμανικές δυνάμεις στην περιοχή. Από τους Πύργους κατάγονταν επίσης ο καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δαμιανός Γεωργίου Δράσκας και ο Ιωάννης Καραμάτας (1864-1913), σημαντικός παράγοντας της Ελληνικής παροικίας του Σεμλίνου (Ζεμούν) και ιδρυτής του πρώτου Ελληνικού τυπογραφείου της Σερβίας (εγγονός του ήταν ο διακεκριμένος μαθηματικός του 20ου αιώνα Γιοβάν Καραμάτα). Στην περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, η κωμόπολη Κατράνιτσα χρησιμοποιούνταν από τα Ελληνικά αντάρτικα σώματα σαν βάση εξόρμησης ενάντια στους κομιτατζήδες και είχε μεταβληθεί σε απόρθητο φυλάκιο. Η Βουλγαρική προπαγάνδα αποπειράθηκε επανειλημμένα να ιδρύσει σχολείο και η εκκλησία να προσχωρήσει στην Βουλγάρικη εξαρχία. Στις 24 Απριλίου του 1944, στους Πύργους, έλαβε χώρα το μεγαλύτερο ολοκαύτωμα Ελλήνων (μετά απ' αυτό των Καλαβρύτων) από τους Γερμανούς ναζιστές και τους Έλληνες συνεργάτες τους. 318 άνδρες, γυναίκες και παιδιά θανατώθηκαν, οι επιζήσαντες υποχρεώθηκαν να περπατήσουν έως την Πτολεμαΐδα και το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς. Σήμερα Σήμερα ο πληθυσμός ανέρχεται σε 870 άτομα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, πριν το ολοκαύτωμα των Πύργων από τους Γερμανούς τον Απρίλη του 1944, ο πληθυσμός ανέρχονταν σε 2.500 κατοίκους. Η καταστροφή αυτή αποτελεί και τον κύριο λόγο της δραματικής μείωσης του πληθυσμού του χωριού. Μέσα από το χωριό περνάει το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4 το οποίο συνεχίζοντας στις πλαγιές του Βέρμιου περνάει μπροστά από το νέο καταφύγιο του Ορειβατικού Ομίλου Πύργων στα 1560 μ υψόμετρο στο οποίο μπορεί κάποιος να διανυκτερεύσει, σε συνεννόηση με τον Ορειβατικό Όμιλο. Οι Πύργοι βρίσκονται σε υψόμετρο 700-800 μέτρων. Συνολικά έχουν επιφάνεια 4.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Από αυτά η καλλιεργήσιμη έκταση είναι 1.600 km², εκ των οποίων 5.500 στρέμματα είναι μηλιές και τα υπόλοιπα σιτηρά. Επίσης, έκταση 12,461 km² αποτελεί δασώδη περιοχή. Ο Μακεδονικός τάφος που βρέθηκε λίγο έξω από το χωριό των Πύργων, τα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών φιλοξενούνται στο Αρχ. Μουσείο Κοζάνης. Το κλίμα των Πύργων είναι εύκρατο. Σε τούτο βοηθά και η κοντινή λίμνη Βεγορίτιδας (Οστρόβου - Άρνισσας), της οποίας η επίδραση στη διαμόρφωση του κλίματος είναι σημαντική. Φυσικά, υπάρχουν χειμώνες όπου το κλίμα είναι πολύ βαρύ, οπότε και παγώνουν τα ποτάμια του χωριού. Το βασικό ποτάμι του χωριού είναι ο Ασπροπόταμος που έχει συνεχή ροή αλλά το καλοκαίρι εκτρέπεται στους αγρούς για τις καλλιέργειες. Στα ρέματα και τα ποτάμια που ρέουν γύρω από το χωριό υπάρχουν πέτρινα γεφύρια με πιο σημαντικά το γεφύρι του Γκέλιμος (το γεφύρι της νύφης στα τούρκικα) και του Σάνδρεμος τα οποία αποτελούν μέρος ενός μεγάλου πλακόστρωτου δρόμου που οδηγούσε σε μιά μεγαλύτερη πόλη (πιθανόν στην αρχαία πόλη Εορδαία) με αφετηρία τα ερείπια του Κάστρου των Πύργων. Τα υπόλοιπα, ένα από τα οποία μέσα στο χωριό, έχουν τσιμεντοστρωθεί στο κατάστρωμά τους. Στο χωριό υπάρχουν δύο παλιές εκκλησίες (του 1700), της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Δημητρίου, με παλιές τοιχογραφίες. Οι εκκλησίες αυτές είναι πολλαπλά λεηλατημένες από τους σύγχρονους αρχαιοκάπηλους, με αποτέλεσμα να χαθούν πολύτιμες εικόνες και κειμήλια. Σήμερα αποτελεί τοπική κοινότητα του νέου καλλικρατικού Δήμου Εορδαίας.