Μαυροπηγή

Η Μαυροπηγή εκτείνεται στις νοτιοανατολικές παρυφές του λόφου Αγίου Μάρκου. Στα τέσσαρα άκρα του οικισμού της, πού συμπίπτουν με τα τέσσαρα σημεία του ορίζοντα, έχουν τα Ιερά τους οι προστάτες «"Άγιοι του τόπου». Στο βορά ό «"Άγιος Νικόλαος», στο νότο  η Αγία Παρασκευή, στα ανατολικά ο πολιούχος «"Άγιος Δημήτριος» και στα δυτικά ό «"Άγιος Μάρκος». Η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι, οι «"Άγιοι ως άγρυπνοι φύ­λακες κατέλαβαν τις θέσεις αυτές για να προστατεύουν τον οικισμό από πτώσεις κε­ραυνών και καταστροφές». Ή παράδοση λέγει ακόμη ότι, στον λόφο του 'Αγίου Μάρκου είχε το ορμητήριό του ένας φοβερός δράκος ό οποίος κατέστρεφε την περιοχή.

Ό "Άγιος Μάρκος  μονομάχησε κι σκότωσε τον δράκοντα και έγινε κύριος του λόφου, στην κορυφή του οποίου είναι στημένο μικρό Εικονοστάσι προς τιμήν του.

Ιστορία. Αρχαίοι Χρόνοι : Τα ερείπια  δύο ακροπόλεων, πού υπάρχουν στους λόφους του Αγίου Μάρκου και του Μεγάλου Κάστρου, συνολικής έκτασης 500 στρεμ­μάτων και ίχνη οικισμού στην θέση « Ισωμά », ανατολικά του Μεγάλου Κάστρου, μαρτυρούν, ότι στον τόπο αυτό άκμασε κατά τους αρχαίους χρόνους πόλη κραταιά και πολυάνθρωπη.

Νομίσματα: Αργυρά των Βασιλέων ΑΜΥΝΤΑ και Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, και χαλκά των αρχαίων, Ρωμαϊκών και Βυζαν­τινών χρόνων, τα όποια συνέλεξαν από την περιοχή των κάστρων και του αρχαίου οικισμού ό διδάσκαλος και Έκτακτος Επι­μελητής Αρχαιοτήτων Αιμίλιος Γιάττας φυλάσσονται στο Μουσείο Κοζάνης και στη μικρή Αρχαιολογική Συλλογή Μαυροπηγής. Δύο αποτμήματα επιτύμβιων, από μάρμαρο, με επιγραφές στις  οποίας διαβάζονται ευκρινώς: «ΛΑΟΔΙΚΗ ΟΡΕ-ΣΤΟΥ ΗΡΩΙΣΣΗ» και «ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΚΑΙΑΜΜΙΑ Η ΠΟΛΙΣ....», πήλινα και χάλκινα αγγεία ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, αιχμές δοράτων και βελών και ά­πειρα όστρακα αγγείων προϊστορικών, ελλη­νιστικών και ρωμαϊκών χρόνων συμπληρώνουν τις μαρτυρίες για την ζωή της ση­μαντικής αυτής Εορδαϊκής πόλεως.

Τουρκοκρατία: Με την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Τούρκους, φαίνεται ότι ή πόλη κατεστράφη και ελάχιστοι από τους κατοίκους διεσώθησαν. Κατά το έτος 1750 πολλοί Έλληνες από διάφορα μέρη της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας, Ηπεί­ρου και Θεσσαλίας εγκαταστάθηκαν στην Μαυροπηγή ως κολίγοι του Τούρκου Μπέη για να βρουν ασφάλεια και εργασία. Κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, το χωριό χρησιμοποιήθηκε ως εν­διάμεσος σταθμός της κεντρικής επιτροπής Αγώνος Κοζάνης και οπλαρχηγών περιο­χής Ασκίου. Ομάδα συνδέσμων και τροφο­δοτών υπό την αρχηγία των: Νίκου Αλε­ξίου και Καραχαρίση Νικολάου, με την συμπαράσταση όλων των κατοίκων του χωρίου, μετέφερε τρόφιμα, όπλα και πυρομαχικά στα ανταρτικά σώματα. Το 1912, στην μάχη Κομάνου ό Καραχαρίσης Νικό­λαος, οδηγώντας τα αναγνωριστικά τμήματα της 5ης Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, συνελήφθη υπό των Τούρκων και κατακρεουργήθει πριν την εισόδου τους στο χωριό. Ή Κοινότητα προς τιμήν του και  όλων των πεσόντων υπέρ Πατρίδος ανέγειρε Μνημείο.

Νέοι χρόνοι: Σημαντική πρόοδος παρουσιάζεται στην ζωή του χωριού μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ό ανα­δασμός του αγροκτήματος Μαυροπηγής, που έγινε κατά τα έτη 1965—66, αύξησε την παραγωγή δημητριακών στο τριπλάσιο.

Το έτος 1967 το χωριό απέκτησε ηλεκτροφωτισμό, κατασκευάστηκε εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης και οι δρόμοι στρώθηκαν με αμμοχάλικο.

Γενικές πληροφορίες : Υπάρχει μικρή αρχαιολο­γική συλλογή με αντικείμενα πήλινα, χάλ­κινα και μαρμάρινα αρχαίων και Ρωμαϊκών χρόνων και  εικόνες Αγίων 19ου αιώνος.

◄ επιστροφή