Αι χορεύτριαι του Ζαλόγγου, αϊ εγκαινιάσασαι τον χορόν μέσα εις το μπαρούτιν, θα σκιρτώσιν εκ χαράς, διότι συνεχίσθη ούτος κατά το 1912 υπό τας ιδίας περιστάσεις. Με την διαφοράν ότι εκείναι εχόρευσαν διά να απαλλαγώσιν από τας χείρας του αγρίου τυράννου, οι μαχητοί δε του 1912 εχόρευσαν, διότι απηλλάγησαν από τας χείρας αυτού. Εκείναι εχόρευσαν επί απόκρημνων βράχων, ίνα ευκόλως κατέλθωσιν νικήτριαι εις τον Άδην, οι μαχητοί του 1912 χορεύουσιν εις ασφαλές επίπεδον μέρος, διότι η θεία πρόνοια έδωκε να οδηγηθή εις τον κατήφορον ο τύραννος, αφού εγκατέλειψε το ασφαλές. Οι γενναίοι μαχηταί λοιπόν έχοντες επ' ώμον, το τουφέκκιν και εις το στήθος τα φυσίγγια, στήνουσι χορόν μέσα εις εν εκτεταμένον αλώνιν των Καϊλαρίων. Εις τον χορόν προεξάρχουσι οι αθάνατοι εύζωνοι, η φουστανέλλα των οποίων είναι κατατρυπημένη με σφαίρας. Λαμβάνουσι μέρος επίσης τα αθάνατα γεννήματα της γιγαντομάχου Κρήτης, φορούντα την κρητικήν ενδυμασίαν των. Ο χορός θέλει και όργανα. Τι καλύτερον της ελληνικής φλογέρας; Έκαστος εύζωνος έφερε την φλογέραν του. Υπό τον ήχον λοιπόν της φλογέρας ο χορός αρχίζει. Το ξεσχισμένον τσαρούχιν ανά τα Μακεδόνικα βουνά, οτέ μεν κτυπά, οτέ δε στριφογυρίζει, οτέ δε πατεί μαλακά, μαλακά. Η δε τρυπημένη φουστανέλλα ανοίγει, ανοίγει ως να ήθελε να σκεπάση όλα. Η φούντα του φεσιού οτέ μεν πετάται προς τον δεξιόν οτέ προς τον αριστερόν ώμον. Οι σχηματίζοντες τον κύκλον ήρωες χορευταί κατά σειράν εναλάσσονται ως οδηγοί τούτου. Οι παρακαθήμενοι συνοδεύουσι τους ήχους της φλογέρας με κτυπήματα των χειρών. Πάντα ακούονται εις μεγάλην απόστασιν. Παρέκει από τον κύκλον του χορού ευρίσκονται κάποιοι ήρωες, οι οποίοι διά να παρασκευάσωσι ένα τοιούτον επινίκιον χορόν, κατήλθον εις τον τάφον. Παρέκει από τον ηρωϊκόν αυτόν χορόν, ευρίσκονται οι νεοσκαμμένοι τάφοι των ηρώων μας. Ποίος ξεύρει αν δεν παρακολουθούν και αυτοί από μέσα από τον τάφον τον χρόνον του χορού των ηρώων συντρόφων των; Οι ημίθεοι χορευταί, εν τω μέσω της πανηγυρικής εκείνης χαράς, ενεθυμήθησαν άλλοι τον Μήτρον των, άλλοι τον Δήμον. Και ενώ εστριφογύριζον, ήκουες από μερικά στόματα, "Θεός συχωρέσοι τον". Ο χορός εξακολουθεί. Μαζήν με την φλογέραν συνοδεύουσι τον χορόν και κλέφτικα τραγούδια. Τα τραγούδια, με τα οποία αντηχούσαν ο ΚίσσαΒος, τα Άγραφα, η Όσσα, με αυτά τα τραγούδια τώρα αντηχούν τα Μακεδόνικα Βουνά. Η δε ατμόσφαιρα, πληρούται από τους γλυκύτατους και μελωδικωτάτους ήχους των κλέφτικων τραγουδιών, τα οποία τραγουδούν οι ημίθεοι ελευθερωταί. Ήτο ένα ελληνικόν Βάπτισμα και αυτής της Μακεδόνικης ατμοσφαίρας, η οποία ως χθες, εγέμιζεν από ήχους των τραγουδιών του τυράννου "γιασιασίν χουριέτ" - Ζήτω η Ελευθερία.
Ω! πόσον ψεύμα είναι το "κάθε πέρυσι και καλλίτερον". Ιδού το 1912 παρόμοιον του 1821 και εις ευρυτέραν μάλιστα κλίμακα. Εχόρευεν ο Οδυσσεύς πριν ανταπεξέλθη κατά του Ομέρ. Ιδού τώρα χορεύοντες οι ήρωες, και πορεύονται, όχι διά να εμποδίσουν, αλλά διά να καταδιώξουν και εκδιώξουν παντελώς από την Ελληνίδα χώραν τον προαιώνιον τύραννον. Πόσον αλησμόνητος χορός είναι ούτος. Με πόσην χάριν τον εχόρευον οι ήρωες μας. Όπως διέλυσε τον χορόν του ο Ανδρούτσος, όταν ενεφανίσθη ο εχθρός, ως μας διηγείται ο ποιητής, ούτω και οι χορεύοντες Ανδρούτσοι του 1912 μέσα εις τα αλώνια των Καϊλαρίων, αίφνης με ένα προσκλητήριον σάλπισμα διαλύουσι τον χορόν, ίνα συνεχίσωσι παρέκει αυτόν.